Compromissen in Relaties

De kostprijs van een belofte voor geluk

door Dr Patrick Quanten MD

In onze maatschappij wordt er algemeen aangenomen dat we bepaalde dingen nodig hebben om gelukkig te kunnen zijn. Onze wensen kunnen verschillen maar we veranderen het fundamentele idee, dat bepaalde dingen hebben in ons leven ons gelukkig maakt, niet.

Kinderen groeien op, omringd door dingen waarvan hen verteld wordt dat deze hun leven in goede zin zullen veranderen. Reclame is gespecialiseerd in het verkopen van dit idee aan ons allemaal en door de jaren heen heeft ze haar doelgebied uitgebreid naar steeds jongere mensen. Het voordeel hiervan is dat als ze volwassen worden, ze dan niet meer overtuigd moeten worden dat het idee juist is, ze moeten alleen nog naar de juiste artikels geleid worden. Tegen die tijd is het al een gevestigde praktijk dat men zijn leven moet verbeteren door het verzamelen van goederen, als men gelukkig wil worden.

De weg voorwaarts voor onze jongeren, zo geloven we, is te trouwen, een huis te bezitten, een goed betaalde job te hebben en kinderen groot te brengen. En hier heb je het: de weg naar geluk, helemaal voor ons uitgestippeld. Maar de realiteit toont ons dat deze strategie evenveel pijn en lijden veroorzaakt als geluk. We kunnen categoriek verklaren dat als het al iets creëert het ons zeker nooit van blijvend geluk voorziet. Dit is natuurlijk niet verschillend van de ervaring die we hebben met het verzamelen van materiële dingen om het geluk te verhogen. We weten allemaal dat eens we erin geslaagd zijn om de nieuwe auto te bezitten, de nieuwe TV, het huis, wat dan ook, het effect op ons geluk al snel begint te verdwijnen. De opwinding en ontroering van het eerste moment slijt snel en we zullen al snel op zoek gaan naar iets anders om onze "behoeften" en wensen op te richten. Had ik maar ... wordt de mantra van ons leven. Er ontbreekt altijd nog wel iets van ons verlanglijstje en hierdoor zijn we altijd ongelukkig, ongeacht hoeveel we verzamelen.

Geld kan geen geluk kopen, maar wat wel? Liefde?

Op dezelfde manier geloven we dat andere mensen ons gelukkig kunnen maken. We lijken te vertrouwen op onze omgeving om ons te voorzien van geluk en we verwijten iets buiten onszelf als we falen. De regering, de kerk, God, de werknemer, de buur, onze vriend, echtgenoot en familie zijn allemaal veel gebruikte voorbeelden van wat we geloven dat vertrouwbare bronnen zijn voor ons geluk. Eens te meer is de ontgoocheling enorm als deze falen om ons dit te geven. Of nog juister, als ze falen te voldoen aan datgene waarvan wij denken dat het onze behoeften zijn om gelukkig te worden.

En we gebruiken dezelfde blauwdruk voor onze relaties. We verbinden twee levens met het idee dat deze partner je gelukkig maakt. We nemen het feit dat we uit ervaring weten dat dit slechts tijdelijk is liever niet in overweging. Hoofdzakelijk omdat als we dit wel zouden doen, we ons zouden gaan afvragen wat we dan wel zouden moeten doen. En we zijn niet opgegroeid met de antwoorden op deze vragen. Dit verschilt niet van het feit dat als je een ding koopt, waarvan gezegd wordt dat het je leven een stuk gelukkiger en beter maakt, je dit niet kan terugbrengen en terug betaald zal worden omdat het de verwachtingen niet ingelost heeft!

Het is opmerkelijk dat een schaamteloze leugen als "iets buiten jou kan voor je geluk zorgen" zolang overleefd heeft, maar ik heb het gevoel dat dit aan het veranderen is voor heel veel mensen. Iets anders dat we in overweging moeten nemen: "hoe slagen we erin om het beetje geluk dat we wel hebben in ons leven om dat te behouden?"

De hoofdreden waarom mensen hun leven aan elkaar verbinden is omdat ze gemeenschappelijke doelstellingen hebben. Je vindt een partner die aan de basis dezelfde dingen lijkt te willen in het leven en het is een algemeen aanvaard concept dat de kans groter is dat twee dit makkelijker zullen bereiken dan één. Maar het idee dat je beiden dezelfde dingen wil is gebaseerd op een gevoel en niet op een contract. Heel zelden zetten mensen zich neer om hun behoeften en wensen te analyseren voor de toekomst en hoe ze het gaan doen om dit te bereiken voor ze samen op weg gaan. En hier is het eerste probleem. We kunnen de juiste indruk hebben; maar we kunnen het ook verkeerd hebben.

Verder is er nog het feit dat mensen veranderen en daarmee ook hun dromen en verlangens. We horen koppels vaak elkaar verwijten dat ze niet meer dezelfde persoon zijn als toen ze trouwden, maar eerlijk gezegd, we veranderen allemaal, zoals alles in het leven altijd doet. Als het leven zich ontwikkelt en men ouder wordt dan verschijnen er nieuwe verplichtingen en nieuwe doelstellingen in het leven van iedereen, en dus ook in dat van partners. Het is een waanidee om te geloven dat beide partners op nieuwe gebeurtenissen en situaties zullen reageren met gelijkaardige oplossingen en bedoelingen. Hoe kunnen we dan omgaan met deze realiteit?

De manier waarop mensen, die bereid zijn te proberen om hun relatie staande te houden, deze situatie het hoofd bieden is door over het algemeen compromissen te sluiten. Ideaal krijgt de éne een beetje en de andere ook. Zolang beide partners evenveel eisen en bereid zijn te onderhandelen, is er een goede kans dat dit systeem voor hen zal werken. Maar we zien in onze maatschappij het bewijs dat meer en meer mensen ontevreden zijn met het soort compromissen dat ze moeten sluiten en ze beginnen deze als "oneerlijk" te beschouwen.

De meeste redelijke mensen zullen aanvaarden dat men nooit alles kan krijgen precies zoals men wil, en misschien moet dit ook niet. Maar als men begint te geloven dat men geen eerlijk deel van de taart krijgt, dan is het zeer waarschijnlijk dat één van de partners begint te klagen. Op dit ogenblik wordt de prijs die men moet betalen voor zijn geluk, of tenminste de belofte op geluk, te hoog. En dit is de reden waarom, als we onder het oppervlak gaan graven, we een ongelooflijke hoeveelheid ontevredenheid en ongelukkig zijn vinden in de meeste relaties. Er is heel veel het "verdragen" van zaken, omdat de mensen geen uitweg zien of omdat ze het gevoel hebben toch gevangen te zitten. Deze beide gevoelens zullen afkeer creëren als je het voldoende tijd en ruimte geeft.

Wat er hier gebeurd is, is dat we ons geluk hebben vastgehecht aan het verzamelen van materiële dingen en/of aan het bereiken van een bepaalde status en positie. We geloven dat het bezitten van een eigen huis ons gelukkig zal maken, dat het bereiken van een bepaalde professionele status ons gelukkig zal maken, of dat het zich veilig of gewenst voelen ons gelukkig zal maken. Er bestaat geen twijfel over dat al deze dingen, en veel meer zelfs, je gevoel van welzijn verhogen, maar toch rijst dan de vraag of mensen die deze dingen niet hebben nooit echt gelukkig kunnen zijn. Hoe kan iemand gelukkig zijn als hij zich geen eigen huis kunnen veroorloven? Hoe kan iemand gelukkig zijn als hij/zij geen partner heeft? Hoe kan iemand gelukkig zijn zonder kinderen? Hoe kan iemand gelukkig zijn als hij/zij lijdt aan een ziekte of als hem/haar onrecht aangedaan wordt? En natuurlijk weten we dat er mensen zijn die gelukkig zijn zonder deze dingen die we kunnen vernoemen. Dus is het in principe mogelijk om gelukkig te zijn zonder deze dingen. De waarheid is dat elk individu een lijst van dingen gemaakt heeft die hij/zij nodig heeft om zijn/haar positie te verbeteren en hierdoor zijn/haar geluk. Het is ook waar dat de lijst nooit definitief is; we blijven er dingen aan toevoegen als we verder gaan. Hierdoor zijn we nooit voldaan.

Zo ook willen we dat onze partner een persoon is met bepaalde trekken en we willen dat hij/zij zich gedraagt op een bepaalde manier en zijn/haar liefde en toewijding voor ons uitdrukt op een bepaalde manier. Dit is waar het idee "als je echt van me houdt, dan zou je ..." vandaan komt. Nu ontstaat de druk om het partnerschap staande te houden en om dit te doen moet men tenminste sommige van de behoeftes van de partner vervullen. Men moet zich ervan vergewissen dat er met zijn/haar wensen rekening gehouden wordt. Men moet het juiste cadeau kopen. Men moet liefde en toewijding uitdrukken op zo een manier dat de partner het signaal kan opvangen, op de manier waarop de partner het wil. Onze maatschappij weegt de waarde van een geschenk af aan hoe dicht het komt bij wat de ontvanger wil. Er wordt geen rekening gehouden met de intentie van de gever.

Wat de liefde voor iemand betekent kan verschillen van wat het voor een ander betekent. En dus beschrijft de éne persoon liefde en de uitdrukking van liefde anders dan een andere. Maar om het partnerschap staande te houden is het nodig dat deze twee mensen elkaar begrijpen en bereid zijn om datgene wat de ander wil te leveren, op de manier waarop de ander het wil. Het kan alleen maar liefde zijn als het verpakt is op de manier waarop ik het wil. Al het andere belandt in de vuilbak.

Al deze dingen maken deel uit van de compromissen die we maken om een blijvende partnerschap te onderhouden, waarop we onze hoop gevestigd hebben om het geluk te vinden. En toch weten we dat zelfs als we alles krijgen wat op ons verlanglijstje staat, hetgeen slechts zelden gebeurt, het daar niet stopt. De lijst zal blijven groeien, en zo ontgoocheling uitnodigen in ons leven. Maar hoe kunnen we anders zijn?

Geluk is niets meer dan een gevoel, en alle gevoelens worden binnen in het individu gegenereerd. Met andere woorden, je creëert je eigen gevoelens. Jij kiest ze, jij maakt ze, jij drukt ze uit. Je moet niet boos worden als iemand je beledigt. Je kan ervoor kiezen om boos te worden, maar je kan je net zo goed onverschillig voelen of zelfs gelukkig omwille van de eenvoudige reden dat beledigd zijn door deze persoon betekent dat je nu kan wegwandelen en nooit meer met deze persoon moet spreken. Jij kiest. En mensen rechtvaardigen hun gevoelens graag. Ze zeggen dingen als: "Ik heb het recht om kwaad te zijn!" Natuurlijk heb je dat. Je hebt even goed het recht om je onverschillig of gelukkig te voelen. Je hebt het recht om eender wat te voelen. Er is echter geen verplichting om iets specifieks te voelen. Dus, jouw gevoelens zijn van jou, en van jou alleen, en dat is waarom, heel vaak, we ontdekken dat andere mensen onze gevoelens niet delen.

Als je het gevoel van geluk in jezelf voelt, dan staat dit volledig onafhankelijk van de buitenwereld. Met andere woorden, er is niets in de buitenwereld dat je een gevoel van geluk kan garanderen. Dat is er nu niet en dat kan er ook nooit zijn. Wat er rondom jou gebeurt kan hetgeen je voelt beïnvloeden, maar de mate waarin het dit doet hangt af van wat jij toelaat. Het nastreven van uitwendige situaties en de omgeving proberen te manipuleren om aan jouw voortdurende behoefte van je goed te voelen tegemoet te komen is niet alleen een eindeloze taak, het is ook onmogelijk om dit doel te bereiken, omdat je op eender welk moment ervoor kan kiezen om gelukkig te zijn of niet. Dus kunnen de beste bedoelingen een tegengesteld effect veroorzaken, als jij ervoor kiest.

Je creëert je eigen geluksgevoel ongeacht de situatie waarin je jezelf bevindt. Het is even gemakkelijk om je goed te voelen over jezelf, om gelukkig te zijn, als niet. Er is niets méér voor nodig of niets anders om een gelukkig of ongelukkig gevoel te creëren, omdat het beiden emoties zijn die ontspringen uit dezelfde bron van alle andere emoties.

Een gevoel van geluk verbindt zich, binnen in ons, met een gevoel van voldoening over onszelf. Als er een kalmte en eigengeloof is binnen in ons, in onze ziel, dan zal de uitwendige uitdrukking daarvan gezien worden als geluk. Dus liggen de echte vereisten voor geluk diep binnen in ons. Enkel een weg die je eigen wegwijzers volgt kan leiden naar geluk, dit zal er ook voor zorgen dat je voortdurend op deze weg blijft. Om het botweg te zeggen: het vertroetelen van elke behoefte elk moment van de dag is de enige weg naar echt eeuwigdurend geluk! En ik bedoel niet dat je een egoïstische griezel moet zijn!

Waar we het hier over hebben zijn de natuurlijke behoeftes van elk individu. Het mag lijken alsof deze erg duidelijk zijn: onderdak, warmte, voedsel, en voortplanting. Maar als we het meer gedetailleerd gaan bekijken dan merken we dat al onze behoeftes verschillen van moment tot moment. Als we niet verhongeren, dan is voedsel niet langer een behoefte en hierdoor kan al het voedsel wat we hebben aan iemand anders gegeven worden. Ha, maar wat met morgen? We moeten misschien het voedsel houden voor het geval we er morgen geen hebben? Ja, maar het vasthouden aan dingen als de behoefte van anderen groter is zal ons op lange termijn misschien niet echt ten goede komen. Wat we proberen te doen is ons tevreden en gelukkig te houden van moment tot moment, en om dit te bereiken moeten we enkel het moment bevredigen en niet anticiperen op de behoefte van een volgend moment. Ga tot op het bot, dit betekent eigenlijk dat als we honger hebben dat we ook voldaan en gelukkig moeten zijn op dat specifiek moment. Dat moet er ons niet van weerhouden om naar voedsel te zoeken, maar het scheidt het gevoel van geluk af van het resultaat van de zoektocht. Met andere woorden, als we geen voedsel vinden, dan zullen we nog steeds gelukkig zijn, en als we wel voedsel vinden, dan zullen we opnieuw gelukkig zijn. Binnen dit systeem ligt ook het ingebouwde geloof dat als we het recht hebben om aan onze behoeftes te voldoen, dan hebben andere dit recht ook. Dit betekent dat alles wat iemand anders doet om zijn innerlijke behoeftes te bevredigen door ons toegelaten kan worden. Dan moeten we dus in staat zijn om hen dit toe te laten zonder dat dit onze toestand van geluk aantast. Uiteindelijk betekent dit dat niets wat een ander doet je nog ongelukkig kan maken.

En dit is precies waarom we al deze compromissen maken, omdat we geloven dat alles dat een ander doet een effect heeft op ons geluk. Binnen een relatie moeten we "toegevingen doen", onze behoeftes naast ons neer leggen en die van een ander in aanmerking nemen. Als we dit doen, dan hebben we de neiging om een mentale notitie te maken en het op het lijstje bij te schrijven. Dit wordt allemaal afgewogen ten opzichte van onze eigen verlangens en uiteindelijk kunnen we onze beurt "opeisen" om ons bevredigd en gelukkig te voelen. Deze compromissen veroorzaken onvermijdelijk alleen maar ongelukkig zijn omdat we onze aandacht richten op het krijgen van ons eerlijk deel uit de relatie en hieruit volgt ook ons eerlijk deel van het geluk. Door onze aandacht te richten op hoeveel de ander neemt, of op hoeveel we geven, creëren we het gevoel dat de partner bij ons in het rood staat, ons iets verschuldigd is. Dit betekent dat we ons tekort gedaan voelen; we voelen ons verwaarloost. Dit brengt geen geluk teweeg. Het zorgt eerder voor een gevoel van afkeer.

Door alleen maar je aandacht te richten op wat je zelf doet, en niet op wat een ander doet, is het veel gemakkelijker om je eigen behoeftes van minuut tot minuut te bevredigen en deze te scheiden van het resultaat van je poging om ze te bevredigen. Jouw verplichting is jouw behoeftes te bevredigen, en gelukkig te zijn ongeacht het resultaat van je streven. Je beloning is niet verbonden met het resultaat van je pogingen, zoals het nu wel is in onze maatschappij. Jouw beloning is verbonden met je inspanning. Eender hoe, eender waar, in alles wat je nodig hebt zal er voorzien worden, zolang je er maar naar toe blijft werken. Je zal zeker gelukkig zijn als je eraan blijft werken om gelukkig te zijn. Onder deze omstandigheden kan niets je tegenhouden om gelukkig te zijn.

Als je echter ervoor kiest om afspraken te maken en een deel van je geluk te verbinden met het resultaat van je eigen inspanningen en deze van andere mensen, dan staat het vast dat je een deel van dit geluk zal verliezen. Het zoeken naar dingen waar ze niet gevonden kunnen worden, zoals ultiem geluk in de buitenwereld, kan alleen maar leiden tot ontgoocheling. En in onze relaties maken we voortdurend afspraken, devalueren we geluk voortdurend.

Om te beginnen zouden we onze aandacht moeten richten om dit geluk in onszelf te vinden. Eens dat gebeurd is en we het gemakkelijk vinden om dit vast te houden, dan zijn we klaar om een relatie te beginnen die gebaseerd is op wederzijds respect; een relatie waarin er geen prijs betaald moet worden en er enkel gewonnen kan worden, omdat alles wat er vrij aan jou gegeven wordt, niet als terugbetaling of afpersing, je leven verrijkt. Twee mensen die hun leven kunnen delen zonder de behoefte om eisen te stellen, kunnen hun geluk delen. De één maakt de ander niet gelukkig; ze zijn beiden al gelukkig op zichzelf. Maar samen creëren ze geluk dat het werelds concept van geluk overstijgt. Er bestaat geluk dat men niet kan verliezen, ongeacht wat de partner doet. Ten gevolge hiervan bestaat er geen angst in deze relatie en geen spanning.

Alles is zoals het is. En God zag dat het goed was.