Onthechting Begrijpen

door Dr Patrick Quanten MD

Onthechting is een sleutelwoord bij gezondheid, van in oude geschriften tot aan de moderne psychologie. Zoals met zoveel andere "benamingen" is het woord onthechting veranderd van betekenis en connotatie doorheen de tijd, waardoor het voor ons moeilijk wordt om het concept in de praktijk om te zetten.

Enerzijds begrijpen we dat onthechting iets te maken heeft met jezelf losmaken van iets, met "loslaten"; maar anderzijds hebben we het idee dat het staat voor "geen zorg dragen voor". Hoe kan een persoon die onthecht is van het leven toch zorg dragen voor het leven?

In de oude literatuur en in de wereldgodsdiensten vinden we richtlijnen voor een gezond en "goed" leven. Ze geven allen weer wat er nodig is om de "hemel" te bereiken of, met andere woorden, een evenwichtig en stabiel leven. Zuiver van geest omvat waarheidsgetrouw zijn, eerlijkheid, nederigheid, geweldloosheid, vriendelijkheid en medeleven ten opzichte van alle mensen. Als we medelevend zijn dan betekent dat zeker dat we gehecht zullen zijn aan het leven dat ons omringt. We kunnen alleen medeleven tonen als we bezorgd zijn om andere levensvormen, of het nu een plant, een dier of een mens is. Als we bezorgd zijn om iets, dan betekent dit dat we een gehechtheid hebben voor dat specifieke iets en hieruit volgt dat we niet onthecht zijn, en toch worden we geleid om te geloven dat we dat zouden moeten zijn.

We zijn er nogmaals in geslaagd om verwarring te zaaien in onze aanbevelingen voor gezondheid. We klagen over het tegenstrijdige advies dat we krijgen van de hedendaagse medische autoriteiten, en toch is ook de "alternatieve wereld" blijkbaar ook niet in staat om dit probleem voor ons te verduidelijken. Geen wonder dat we onze schouders ophalen en verder gaan onder het motto "Er is niets wat ik daar aan kan doen!".

De belangrijkste vraag waar we een antwoord op moeten vinden is: Wat bedoelen de geschriften als ze spreken over onthechting en medeleven? Laten we met een ander onderwerp starten dat massaal in de geschriften voorkomt: verantwoordelijkheid nemen voor je eigen leven.

Alles wat we zelf kunnen doen voor het verbeteren van onze eigen gezondheid zal efficiënter zijn dan wat anderen voor ons kunnen doen, omdat elke hulp van buitenaf enkel werkt via ons eigen geloofssysteem, dat gebruik maakt van onze eigen bronnen. Inspanningen van dokters, gezondheidswerkers of klinische faciliteiten, hebben enkel waarde op korte termijn en zijn geen vervangmiddel voor de Doe Het Zelf (D.H.Z.) benadering. Wil je gezond zijn? – Doe Het Zelf.

Deze stelling is nu bewezen door de moderne wetenschap. Het is niet de stress zelf die alle gezondheidsproblemen veroorzaakt; het is wat we doen met deze stress. Soms activeert stress ons systeem en zorgt ervoor dat het beter werkt, maar meestal "laten we toe" dat stress vernietigend werkt. In andere artikels hebben we benadrukt hoe onze eigen besluitvorming ons fysiek en mentaal functioneren regelt. Bijvoorbeeld, als iemand je beledigt dan zal je waarschijnlijk gekwetst en boos zijn. Dat is een keuze, geen noodzaak. Je kan ervoor kiezen om het te negeren, of je zelfs vrolijk te voelen omwille van het feit dat de andere persoon in staat is geweest om zijn gevoelens te uiten, of je kan blij zijn omwille van het feit dat je nu weet hoe die andere persoon over jou denkt. Al deze keuzes zijn mogelijke reacties en zullen de toestand van je lichaam en geest bepalen. Het bepaalt hoeveel adrenaline er door je systeem zal stromen, hoe boos je zal worden, of hoe kalm en tevreden je zal zijn.

Dieren zijn erg goed in het aanvoelen van je gemoedstoestand. Ze gebruiken dit om te bepalen of je een mogelijke bedreiging voor hen vormt of niet. De aanwezigheid van een leeuw doet de gazelle niet panikeren, maar ze zal "weten" wanneer een hongerige leeuw in de buurt is, zelfs wanneer ze deze niet kan zien of ruiken. Dit geeft ook zeer duidelijk weer hoe de gemoedstoestand van één dier de omgeving beïnvloedt. Op eenzelfde manier zal jouw agressie of woede of jaloezie de gemoedstoestand van de mensen rondom jou bepalen. Als je agressief bent zal je ongetwijfeld meer agressie aantrekken. Heb je jezelf ooit de vraag gesteld waarom sommige mensen altijd tegenslag hebben of vreselijke dingen meemaken?

Het nemen van verantwoordelijkheid voor je eigen leven is dus een essentieel middel voor gezondheid en overleving. En dit houdt in dat je je eigen keuzes moet maken en dat je ervan bewust moet zijn dat je wel degelijk een keuze hebt. We zeggen dat onze emoties niet binnen onze controle liggen, maar, zoals we juist gezien hebben, doen ze dat wel. Jij beslist of je al dan niet boos gaat worden, of jaloers, of blij, of depressief. Jij beslist hoe een bepaalde gebeurtenis je gaat beïnvloeden. Door je dit te realiseren krijg je vrijheid om elke beslissing die je neemt te analyseren. Het maakt je los van de gebeurtenis zelf. De gebeurtenis en jouw reactie erop zijn twee verschillende en afzonderlijke dingen. Je bent onthecht.

Dit betekent ook dat het niet nodig is dat er bepaalde dingen gebeuren vooraleer je gelukkig kan zijn. Je kan de beslissing nemen dat je hoe dan ook gelukkig zal zijn, ongeacht wat er gebeurt.

Je moet dus verantwoordelijkheid nemen voor je eigen leven. Je moet je ervan bewust zijn dat je voortdurend beslissingen neemt en dat het deze beslissingen zijn die effectief zullen bepalen of je al dan niet tevreden bent met het leven. Het implementeren hiervan onthecht je van de gevolgen van het leven zoals het zich rondom jou afspeelt. Natuurlijk zijn er omstandigheden waarvan de effecten een grote invloed zullen hebben, zoals natuurrampen en groepsbeslissingen (wetten en geloofsovertuigingen van groepen) Maar ook hier weer zal je houding hier naartoe een belangrijke invloed hebben op de manier waarop je hiermee omgaat. Zelfbeklag zal zelden helpen om de weg voorwaarts te vinden.

Zoals we al eerder zeiden, zal je eigen gemoedstoestand ook je omgeving beïnvloeden, en hierdoor ook de gemoedstoestand van anderen, en ook andere gebeurtenissen zoals het weer, ongevallen, enzovoorts zullen hun invloed hebben op jouw leven. Maar bij elke samenkomst ben jij het die bepaalt hoe deze invloed jou zal beïnvloeden. Als je jezelf toelaat om je aandacht te richten op de negatieve en vernietigende neveneffecten dan zal dit je kwetsbaarder maken voor de vernieling die op gang gebracht wordt door deze gebeurtenissen. Anderzijds zal een positieve kijk, het zoeken van positieve kanten aan een ramp, je toelaten om meer kracht te putten uit de positie waarin je jezelf bevindt.

Waar speelt medeleven dan mee in de vergelijking?

We vermelden eerder al dat de wereldgodsdiensten het belang benadrukken van het opbrengen van liefde en medeleven. Op het basisniveau wordt medeleven begrepen in termen van empathie – onze mogelijkheid om ons in te leven in en, tot op zekere hoogte, om het lijden van anderen te delen. Dit kan echter verder ontwikkeld worden in zulke mate dat ons medeleven niet enkel zonder inspanning kan verschijnen, maar dat het ook onvoorwaardelijk, ongedifferentieerd en universeel van aard is. Een gevoel van intimiteit ten opzichte van andere gevoelswezens, inclusief natuurlijk diegenen die ons schade aanrichten, wordt gegenereerd. In de literatuur wordt dit vergeleken met de liefde die een moeder heeft voor haar enig kind.

Maar dit gevoel van gelijkmoedigheid naar alle anderen wordt niet bekeken als een einddoel op zichzelf. Het wordt eerder gezien als de springplank naar een nog grotere liefde. Er kan weinig gewonnen worden door lief en genereus te zijn als we hopen er iets voor terug te krijgen. Acties die gemotiveerd worden door het verlangen om een goede naam voor onszelf te creëren zijn nog steeds egoïstisch, maar toch worden ze in onze maatschappij bekeken als acties van goedheid. Er is niets uitzonderlijks aan de daden van liefdadigheid voor diegenen waar we al nauw mee verbonden zijn. De band die we natuurlijk voelen naar onze familie en vrienden is eigenlijk een zeer onbetrouwbaar iets om het ethische gedrag op te baseren.

We hebben de neiging om slecht te reageren op alles wat de vervulling van onze gekoesterde verlangens bedreigt, ook als dit onze nauwste relaties zijn. Als dusdanig bieden medeleven en wederzijds respect een veel betere basis voor onze relaties met anderen. De strijd bestaat er dus in om deze gevoelens van verdeeldheid te overwinnen. Het is duidelijk dat het ontwikkelen van een echt medeleven voor diegenen die ons lief zijn een duidelijke en geschikte plaats is om te starten. Maar toch moeten we erkennen dat er uiteindelijk geen redenen zijn om in hun voordeel te discrimineren.

Laten we nu de rol van medelevende liefde en goedhartigheid in ons dagelijkse leven even onder de loep nemen. Is het noodzakelijk dat als we dit ontwikkelen, tot op het punt van onvoorwaardelijkheid, we onze eigen belangen volledig moeten achterwege laten? Helemaal niet. Eigenlijk is de beste manier om ons eigen belang te dienen! We kunnen inderdaad zelfs zeggen dat dit de verstandigste weg is voor het vervullen van het eigen belang. Als het juist is dat geluk bestaat uit kwaliteiten zoals liefde, geduld, verdraagzaamheid en vergiffenis, en als het ook juist is dat medeleven zowel de bron is als de vrucht van deze kwaliteiten, dan zullen we door meer medeleven beter in ons eigen geluk voorzien. Door het binnentreden in het lijden van andere mensen en een leven van onvoorwaardelijk medeleven te leiden verhogen we ons eigen geluk. Dit is geen egoïstische daad en staat volledig los van het vooropstellen van je eigen behoefte, zoals men doet als men egoïstisch is.

Maar medeleven ten opzichte van alle anderen is niet hetzelfde als al hun problemen oplossen. Elk van ons, zoals eerder gezegd, is verantwoordelijk voor zijn eigen gedachten en daden en het is niet juist om van anderen te verwachten dat zij al onze pijn zullen wegnemen. Bij medeleven delen we mekaars pijn omdat we erkennen dat ieder van ons evenveel recht heeft op geluk en om vrij te zijn van lijden. Daarom zullen we ons uiterste best doen om niet bij te dragen aan hun lijden door egoïstische daden te stellen en waar mogelijk hun lijden beperken. Maar nogmaals, het is belangrijk dat we ons eigen leven leiden, onze eigen doelstellingen hebben.

Hoe kunnen we onze eigen doelstellingen in het leven najagen en tegelijkertijd "onthecht" zijn?
Het uiteindelijke doel in het leven zou moeten zijn ons medeleven perfectioneren. En om dit volledig te kunnen realiseren, omdat anderen evenveel recht op geluk hebben als wij, moeten we leren om hen de vrijheid te geven om hun eigen visie op geluk na te jagen. Om volledig onvoorwaardelijk medeleven te kunnen bereiken hebben we geen specifiek beroep of leefomstandigheden nodig. Dit kan overal, onder alle omstandigheden, bereikt worden.

Ons dagelijkse leven omvat ook meer mondaine wensen en verlangens. Deze zijn echter zeer vergankelijk. Eens we het ding, waarvan we het gevoel hadden dat het ons gelukkig zou maken, bereikt hebben dan verliest het al snel zijn waarde en richten we onze aandacht op een nieuw verlangen. Als we al onze inspanningen steken in het bereiken van dit soort doelstellingen, zonder rekening te houden met de effecten die onze daden kunnen hebben voor anderen en hun recht om het hunne te bereiken, dan lijkt dit nu egoïstisch en kortzichtig om te doen. Men kan inderdaad zeggen dat er een hoge prijs betaald moet worden voor zeer weinig geluk en het is ook nog van korte duur. Misschien zouden we onze aandacht elders op moeten richten.

Als we ons hechten aan deze doelstellingen en hun uiteindelijke resultaat dan zal dit ons afleiden om medelevend te zijn. En toch lijkt het leven in dit soort maatschappij een zekere hoeveelheid geconcentreerde inspanning te eisen om te kunnen overleven en persoonlijk comfort te bereiken. Vergeet niet dat datgene waardoor je het aangenaam vindt in je leven alleen maar een gevoel is, en zoals we eerder zeiden, gevoelens wek je zelf op en zijn hierdoor een keuze die je zelf maakt. Hieruit volgt dat je je gelukkig en tevreden kan voelen in elke situatie, onafhankelijk van je persoonlijke wensen of de omstandigheden waarin je leeft. Het is deze gehechtheid die we moeten laten vallen als we echt langdurig geluk willen vinden.

Ja, we mogen plannen maken en doelstellingen hebben in ons leven. Maar hoe meer je erop voorbereid bent om deze te laten vallen, om ze te veranderen, om ze achter te laten, hoe vrijer je zal zijn. Deze vrijheid zal je toelaten om je op de toestand van vandaag te concentreren, in plaats van op wat er nog tekort schiet aan je droom. Heb zeker dromen en wensen, maar hecht er geen verwachtingen aan. Of ze nu realiteit worden of niet is niet relevant. Onthecht je van het resultaat van je verlangens. Wat er ook gebeurt, het is goed. Hecht je aan het goed voelen, ongeacht de situatie of de dingen die je veranderd zou willen zien. Droom, maak plannen, maar leef vandaag.

Besluit

We leven in deze wereld en ieder van ons bevindt zich in de situatie waarin hij/zij zich bevindt. Dit is noch goed noch slecht, het is gewoon.

Elk van ons heeft evenveel recht op geluk en niet op lijden, en ieder van ons heeft evenveel recht om dit trachten te bereiken op de manier die hem/haar geschikt lijkt.

Neem verantwoordelijkheid voor je eigen leven.

Leer onvoorwaardelijk medeleven te tonen ten opzichte van alle andere gevoelige wezen.

Leef in de wereld van vandaag, maar hecht je er niet aan. Laat toe dat je wensen en verlangens wegstromen met het getijde van verandering. Je hebt niets anders nodig om geluk te bereiken dan dat je gemoedstoestand gelukkig is.

Echt geluk kan enkel bereikt worden door het onthechten van alle persoonlijke wensen en de totale toewijding aan universeel medeleven.

Leef niet om je doelstellingen te bereiken, maar leef voor het genieten van de reis naar je doelstellingen toe.