Vrijheid - Strijders en Creators

Patrick Quanten

Wij leven in een vrij land waar we gedwongen worden om ons te onderwerpen aan een miljoen regeltjes, ook als we zelf geen voordeel hebben bij deze regels en wetten. We hebben vrije meningsuiting maar alle keuzes die men ons aanbiedt horen toe aan dezelfde maatschappijen, aan dezelfde mensen. We hebben vrije meningsuiting als onze woorden maar geen effect hebben. Weten we eigenlijk nog wel wat vrijheid betekent? Of zijn we verblind, hebben we een hersenspoeling ondergaan, zodat we geloven dat het volgen van de regels die iemand anders voor ons verzint niet gelijk staat met een gevangenis, een beperking van de vrijheid?

Het lijkt erop dat omschrijven wat ‘vrijheid’ betekent helemaal niet zo moeilijk is. Het wordt telkens weer uitgedrukt in termen zoals deze:

De voorwaarde om niet in een gevangenis of in hechtenis te vertoeven.
De voorwaarde om vrij te zijn van beperkingen, en met zekerheid in de mogelijkheid te zijn om te handelen zonder controle en inmenging van een ander of van omstandigheden.

En dus, zijn we dan nog echt vrije mensen? En wat als we hier wat andere manieren aan toevoegen om te beschrijven wat vrijheid betekent?

De voorwaarde om niet onder de controle van een ander land of politieke macht te staan. Hebben wij als mens politieke onafhankelijkheid?
De voorwaarde om niet onderworpen te worden aan een despotische of onderdrukkende macht. Hebben wij als mens burgerlijke vrijheid?
De voorwaarde om niet ingedijkt of beperkt te worden in een specifiek aspect van het leven door gelijk welke regering. Hebben wij als mens de vrijheid van samenscholing en meningsuiting?
De voorwaarde om geen slaaf te zijn. Zijn wij als mens vrij van een financieel en een schuldsysteem dat ervoor zorgt dat onze arbeid eerst en vooral de staat ten goede komt, de industrie en de banken?

Het lijkt er heel erg op dat men ons vertelt dat we vrij zijn voor zolang we doen wat men ons opdraagt. Natuurlijk blijft het niet bij het ons te vertellen. Men geeft ons ook ‘redenen’ waarom we ons op die specifieke manier moeten gedragen. Iemand wil zijn regels opdringen aan een groot aantal mensen, maar dit kan enkel gebeuren wanneer die mensen, in grote lijnen, ‘het ermee eens zijn’, de reden ervoor kunnen zien, lees ‘de reden van de overheid’. Vandaar dat er steeds een verhaaltje vasthangt aan de afkondiging van een regel. Misschien is het wel het feit dat geen enkele overheid een regel kan opleggen tenzij de bevolking er zich ‘vrijwillig’ bij neerlegt waarnaar diezelfde overheid verwijst wanneer ze zeggen jij bent vrij. Misschien wijzen ze ons erop dat we werkelijk vrij zijn om ervoor te kiezen ons te onderwerpen aan de regel of niet. Het is dan natuurlijk wel zielig voor de eenzame denker dat de grote meerderheid zich gewoon aan de regel houdt en dan erop aandringt dat ‘iedereen’ dit moet doen omdat niemand binnen de gemeenschap ‘het voordeel’ zou mogen bezitten, toegestaan zou mogen worden, om meer vrijheid te hebben dan anderen. Het is dus eigenlijk de meerderheid der bevolking die onze vrijheden beknot: de keuzevrijheid en de vrijheid van meningsuiting. Het is dus in feite de meerderheid binnen de groep die ons allemaal de slavernij injaagt.

Betekent dit dan dat van het moment een groep mensen, een maatschappij, er niet langer op aandringt dat iedereen hetzelfde doet, hetzelfde denkt, hetzelfde gelooft, dat alle slavernij plots verdwijnt en dat vrijheid het resultaat zal zijn?

Er zijn altijd mensen geweest, binnen elke maatschappij die er ooit gevormd werd, die weigerden om zich aan bepaalde regels, uitgevaardigd door de regering, te onderwerpen. Afgezien van het feit dat zij anarchisten genoemd werden, opruiers en vele andere beledigende namen, hebben sommigen van hen het toch tot in de geschiedenisboeken geschopt als vrijheidsstrijders. Dit heeft zich voorgedaan in alle culturen die deze aarde heeft aanschouwd. Wat er echter zo merkwaardig aan is, is het feit dat deze vrijheidsstrijders, zich afzettend tegen de gangbare regelgeving, door de overheid beschreven werden als terroristen. Aan het einde van het verhaal kan de overwinnaar van het gevecht bepalen of en hoe deze strijders in de geschiedenisboeken vermeld worden. Dit laat me toe te concluderen dat feitelijk de definitie van vrijheidsstrijder en terrorist precies hetzelfde is en dat de gekozen term ons enkel vertelt wat de persoon die de terminologie gebruikt ervan denkt. Het zegt ons niets over de persoon van vrijheidsstrijder of terrorist. Dit toont ons duidelijk aan welke kant van de afrastering de naamgever zich bevindt. Het andere wat we hieruit kunnen afleiden is dat er een conflict bestaat tussen wat het individu, de vrijheidsstrijder of de terrorist, van het leven verwacht en wat de overheid, de regerende macht over de bevolking, regerend bij de gratie van die bevolking, wilt.

Een ander interessant gegeven aan vrijheidsstrijders is dat wanneer ze succesvol zijn in het omverwerpen van de bestaande autoriteit dat er dan een nieuwe in de plaats komt die nu uitroept dat ze de mensen bevrijd hebben van de onderdrukking. Nu zijn de mensen, die geloofden voordien vrij te zijn, pas echt vrij, of dat wordt hen tenminste verteld. De manier waarop ze deze nieuwe vrijheid kunnen inschatten is het feit dat bepaalde regels, waar de vrijheidsstrijders tegen waren, afgeschaft worden en vervangen worden door een nieuw geheel van regels. Deze worden uitgeroepen door de vrijheidsstrijders die nu de nieuwe autoriteit zijn. Wat er hier gebeurt, is niets anders dan een omschakeling in de autoriteit die de mensen beheert. Nieuwe bezems keren goed, of voor de bevolking lijkt het tenminste, toch voor een korte periode, dat de nieuwe regering, de nieuwe wettenmaker, hen vrijheid brengt. Het is inderdaad een bevrijding van de oude regels maar je moet je wel onderwerpen aan de nieuwe. Waar ligt de persoonlijke vrijheid in dit scenario? Overheden verkondigen dat de bevolking nu tenminste ‘meer’ vrijheden bezit, vrij ‘van onderdrukking’ is, zodat geesten weggeleid worden van het eenvoudige feit dat er nog steeds regels zijn waaraan de mensen zich moeten houden, waardoor ze nog steeds onderdrukt worden, aan de leiband gelegd worden.

Een vrijheidsstrijder engageert zich in z’n eigen veldslagen, waar anderen bij betrokken worden om een grotere kracht te kunnen ontwikkelen met het doel om de macht, de overheid, omver te werpen en zelf in staat te zijn om regels uit te vaardigen. Wat hij voor ogen heeft wordt dan de wet en hij gelooft met volle overtuiging dat dit voor iedereen beter is. De waarheid is dat niet iedereen de vrijheid van de nieuwe regels kan smaken aangezien men zich nog steeds aan regels moet onderwerpen die door een overheid buiten zichzelf in het leven worden geroepen. Natuurlijk zal het nieuwe regime wel verkondigen dat het nu veel beter is omdat dat voor hen ook werkelijk zo is.

Democratie wordt aangeprezen, door de heersende macht van het systeem, als een beleidsvorm die gestoeld is op vrijheid en individuele participatie aan het besturen van de maatschappij. Een zeldzame populariteitstest buiten beschouwing gelaten moet de bevolking zich stilzwijgend onderwerpen aan de wetten die de ‘verkozen’ meerderheid uitvaardigt. Dit maakt van democratie eigenlijk een gevangenis die afgeschilderd wordt als zijnde vrijheid en zelfbestuur. Het is een gedrocht van misleiding van een formaat waarvan de gewone mens geen feitelijk concept heeft, aangezien hij/zij niet beschikt over de volledige informatie over de structuur en de werking van dit zelf opgelegde gevang. Wanneer je erin slaagt om de mensen ervan te overtuigen dat ze in een vrije wereld leven, hen vertelt dat er niets dan chaos en gevaar bestaat aan de andere kant van de hoge muur, dan zullen zij zich gelukkig en vrij achten.

Dus wanneer leven in een gevangenis, onder het bewind en beleid van iemand anders, geen vrijheid is en wanneer het vechten voor vrijheid, op z’n best, enkel resulteert in de vervanging van het gevangenispersoneel door een andere machtsgroep die ons binnen dezelfde muren opgesloten houdt, is het dan wel mogelijk om echte vrijheid te vinden? Wat betekent echt vrij zijn dan en kunnen we dit wel bereiken?

Laten we terugkeren naar de definitie van vrijheid. Er zit een storend element in dat erg belangrijk is als we de juiste betekenis van vrijheid willen begrijpen. Er staat, zonder controle en inmenging van omstandigheden. Met dit in het achterhoofd nemen we best nog eens een kijkje in het leven zelf.

Of de oogst rijk gaat zijn of niet hangt af van ‘de omstandigheden’ van de natuur. Het weer, in al z’n aspecten, alsook de conditie van de bodem en de mogelijke invloeden door rare natuurlijke fenomenen zoals overstromingen, bosbranden, tornado’s, hagelstormen en zo meer zullen een belangrijk effect hebben op de opbrengst. Hieruit mag duidelijk zijn dat het leven wel degelijk afhankelijk is van omstandigheden. Dit geldt voor landbouwers maar ieder van ons kan zich omstandigheden herinneren waardoor ons leven op dat moment vorm kreeg of waardoor de structuur van ons leven veranderd werd, zoals het overlijden van een geliefde, ernstige ziekten, trauma’s en zo meer. Dit toont ons dat als mens wij niet vrij zijn. Wij worden ‘onder controle’ gehouden door de natuur, waar we een integraal deel van uit maken. De beperkingen van de natuur, z’n cycli en wetmatigheden, hebben een belangrijke invloed op het leven van elk individu. Dit is iets waar we niet aan kunnen ontsnappen omdat het juist die natuur is die vorm geeft aan ons leven en er zelfs leven inblaast. Het is dus verstandig om in te zien en te aanvaarden dat ons leven zich afspeelt binnen de gevangenis van de natuur en dat wij daar nooit van ‘verlost’ kunnen geraken. Dit is een belangrijke overweging wanneer we het verder willen hebben over onze vrijheid.

Mensen worden ook gehinderd door andere beperkingen, opgelegd door de mens zelf. Menselijke autoriteit over andere mensen is een concept dat de mensheid, als een geheel, als noodzakelijk bestempelt. Het is binnen elke menselijke maatschappij dat de regerende macht de gevangen bevolking erop attent maakt welke vrijheden ze genieten, welke keuzes zij mogen maken. Hierdoor worden de opgelegde beperkingen in hun levens, de onderdrukking van hun vrijheid en het beschikkingsrecht over hun eigen leven en dood voor alle onderdanen van de maatschappij door die overheid bepaalt. Wanneer een individu beperkt wordt in z’n leven door maatregelen uitgevaardigd door een overheid, maatregelen die een diepe invloed hebben op het leven van dat individu, dan zou het kunnen gebeuren dat zo’n individu in opstand komt en gaat vechten om vrij te komen van dat bepaalde aspect van de slavernij. Deze focus, met de daaraan gekoppelde strijd voor de macht, kan zorgen voor een groeiend bewustzijn binnen de bevolking aangaande dit specifieke aspect, maar het opent nooit de ogen naar het ruimere plaatje toe. Het is de zucht naar dominantie over anderen waar de oorsprong van het niet-vrij-zijn-gevoel ligt. Principieel wordt elke mens, binnen gelijk welke maatschappelijke structuur die je in mekaar wilt steken, potentieel geconfronteerd met een beperking die het hem duidelijk maakt dat hij/zij niet geheel vrij is. Wanneer dit gebeurt dan gaat meestal het individu wegkwijnen onder de onderdrukking en de dreigementen van de overheid, maar soms resulteert het in een gevecht waar anderen nota van nemen. En dan is een vrijheidsstrijd begonnen.

Zoals voorheen vermeldt, wanneer dit succesvol is dan krijgen we een verandering van autoriteit, maar geen verandering in de status van vrijheid. Wat betekent vrijheid dan eigenlijk nog? Het betekent exact wat het woordenboek beschrijft. Alleen moeten we ons voor ogen houden dat het enkel geldt voor de structuur die door de mens is opgezet. Bij het lezen van de definitie kan je het gevoel krijgen dat elk deel van de menselijke maatschappij een inbreuk is op de vrijheid van het individu. Dat lijkt de enige manier waarop mensen kunnen samenleven. Inderdaad zijn we doordrongen van het begrip dat enkel op die manier, door onderdrukking en eenvormigheid, we vrede en gelijkheid kunnen bezitten, dezelfde rechten kunnen hebben, dezelfde mensen kunnen zijn. Enkel en alleen door ons te onderwerpen aan een stel regels en wetten kan dit, zo vertelt men ons, bereikt worden. Op deze manier weet ieder wat van hem/haar verwacht wordt en dat creëert binnen de groep een rangorde waarvan men ons vertelt dat dat gelijk staat met vrede en een veld aanbiedt van gelijke kansen.

Ogenschijnlijke rust betekent nochtans niet dat er geen beweging is, dat alles vredig is. We nemen waar dat binnen dit soort rust er steeds spontaan verschillende conflicten ontstaan en broeien rond beperkingen van vrijheden. Oorlog voeren om vrede te brengen aan de bevolking is één van die dwaze menselijke concepten die enkel zinvol zijn voor de overwinnaars. Zij brengen echter geen vrede, maar wel hun eigen vorm van slavernij voor de gehele bevolking, die men voorstelt als vrede en stabiliteit. Maar het wordt tijd dat wij beginnen te denken in termen van vrijheid voor elk individu, voor ieder mens, en dat vraagt een omschakeling in de benadering van het fenomeen vrijheid.

Elk individu is een verschillend deel van de hele natuur, een deel dat begrensd wordt door de natuur, hetgeen onze gevangenis is. We zijn allemaal verschillend. Onze levens hebben verschillende inherente sterktes en zwaktes, en verschillende paden te bewandelen. Dit alles bepaalt door de natuur. Als ik, binnen het kader van de natuur, volledig vrij ben, hetgeen betekent vrij van alle menselijke inmenging die ik niet wil, en ik zie mijzelf als recht hebbend om op die manier vrij te zijn, dan moet elk ander individu datzelfde recht toegewezen krijgen. Zij ook zouden niet mogen gedwongen worden om de dingen te doen op mijn manier of om te proberen te zijn zoals ik. Zij zouden het recht moeten bezitten om zichzelf te mogen zijn. Maar iedereen is anders, wat betekent dat iedereen andere noden heeft. Ze hebben nood aan een ander leven dan de manier waarop ik mijn leven leid. Dus zijn we gescheiden door ons uniek-zijn. En dan willen we ons vasthouden aan het idee dat elk van die individuen op elk moment mag doen wat zij zelf nodig achten in hun leven. Alle huidige overheden vertellen ons op dit punt dat hier het nodige bewijs geleverd wordt dat samenleven op deze manier niet haalbaar is. Mensen willen bij het handje gehouden worden en gedwongen worden in een bepaalde richting. ‘Het is de enig mogelijke manier waarop we kunnen samenleven’, zeggen ze. Dat lijkt inderdaad zo, maar wat als ….

Wat als ieder mens echt zou weten dat ieder mens het recht heeft om op elk moment te doen wat hij/zij zelf nodig acht? Wat als dat principiële recht door elk mens gegarandeerd zou worden, en niet door een overheid? Laat me niet lachen; dat ga je nooit klaar krijgen!! Gelijk heb je, maar ik moet het niet op wereldschaal bekijken. Ik leef mijn leven enkel samen met een beperkt aantal mensen rondom mij. We leren mekaar goed kennen en binnen die kleine gemeenschap – wie heeft er nood aan een wereldgemeenschap? – beginnen we mekaar en de individuele noden te respecteren. Ons vertrekpunt zijn de noden van elk individu, elk individueel persoon. Niet wat hij/zij zou willen, maar effectief de noodzakelijkheden om te kunnen overleven in vrijheid. Wanneer die vrijheid in het leven bedreigd wordt dan heeft dat individu het recht om te handelen zoals hij/zij het nodig acht. Doorheen het leven, binnenin die kleine gemeenschap, zullen mensen elkaar persoonlijk heel goed kennen, wie ze zijn, wat hun problemen zijn in ’t leven en waar ze hulp bij nodig hebben. Door je medeburgers heel goed te kennen groeit een basisbereidheid om hulp te bieden. De fundering van dit soort gemeenschap is hulp bieden aan elkaar, niet door wat jij denkt dat best is voor een ander maar door te luisteren naar de vraag van het individu in nood en daar gepast op te reageren, door met hen samen te leven.

Elk individu kan vrij om hulp vragen. Elk individu kan vrij de hulp die gevraagd wordt weigeren te geven. Geen druk. Het is niet van ‘moeten’. Geen schuldgevoelens. Er is geen noodzaak voor uitleg, en dus is er ook geen ‘reden’ nodig, geen uitleg en geen excuus. Beide individuen blijven volkomen vrij.

Samenleven vergt inderdaad wel het maken van compromissen, maar aangezien het leven voortdurend verandert heeft een individu het nodig om z’n positie te kunnen aanpassen met betrekking tot het verstrekken van hulp in relatie tot z’n eigen momentele situatie. Er bestaat geen overheid om hier een oordeel over te vellen. Het is juist de veranderingen in die individuele patronen die verantwoordelijk zijn voor de vorm en de dynamiek van de groep. Aangezien de fundamentele krachten in de groep het geven en ontvangen zijn, beiden geankerd in individuele vrijheid, is er een natuurlijke beperking in wat men elkaar op elk moment kan geven. Niettegenstaande dit zal het evenwicht van deze krachten wel altijd erg dicht aanleunen bij het punt waar elk individu binnen de groep de mogelijkheid heeft om te overleven. Niemand beheert de groep. Niemand evalueert de groep. Niemand disciplineert de groep. Het totale gedrag van alle individuen samen zal de status en het evenwicht van de groep zelf op elk moment bepalen. Het is de groepsdynamiek die, voor die groep, zal bepalen wat er op dat moment mogelijk is en wat niet.

Zulke groep bepaalt dan zelf z’n eigen weg in het leven en blijft vrij van elke andere groep, waar individuen hun leven in een andere richting sturen. Deze kunnen zelfs andere prioriteiten in het leven hebben. Ze kunnen andere doelstellingen nastreven. Ze hebben misschien zelfs andere waarden in hun leven. Maar zolang ze de vrijheid van andere groepen respecteren kunnen ze allemaal naast elkaar bestaan, in vrijheid en permanente vrede.

Mooi, maar onmogelijk. Inderdaad, jij kan kiezen om in een gevangenis te blijven leven, wetende dat het er niet toe doet hoeveel veranderingen er binnen de gevangenismuren gebeuren omdat je toch nooit vrij zal zijn of het leven zal kunnen leiden dat jij persoonlijk nodig hebt om gezond en in evenwicht te bestaan. Als dat niet is wat je wilt, dan is ieder van ons in staat om van dit pad af te wijken en een andere weg in te slaan. Het enige dat er nodig is is een verandering in mentaliteit.

Wanneer jij beslist dat jij jouw levensnoodzakelijkheden wilt invullen en jij zou dat willen doen in de vorm van een samenleving, hetgeen betekent samen te leven met anderen die eenzelfde mentaliteit hebben aangenomen, dan kan je eraan beginnen om in vrede en harmonie samen te leven. Dit leidt dan tot het feit dat ofwel jullie allemaal in de problemen zitten wanneer er één mens problemen heeft ofwel dat jullie met z’n allen genieten van een vreugdevol leven wanneer er niemand in moeilijkheden zit. Eén voor allen en allen voor één. Neem nota van wat er eerst komt!

Geen persoonlijke eisen. Verdien je plaats in de groep door wie je werkelijk bent en hoe je anderen kan helpen op hun pad doorheen het leven. Het is een dynamiek die begint bij onszelf en die eindigt in de creatie van een vrije wereld, een wereld van vrijheid voor elk individu.

Februari 2022