Het Oplossen van Conflicten
Patrick Quanten
De wereld zit vol met conflicten. Men zou ook wel kunnen argumenteren dat de evolutie gebouwd is op conflicten. Het is het samenkomen van tegengestelde krachten dat het leven, de natuur, voortdrijft. De menselijke geschiedenis, die geen uitzondering vormt op de universele regel, is op geen enkel moment verstoken van conflicten en zowel de mens als individu als de mens in zijn sociale structuren ervaart conflicten als de drijvende kracht achter het maken van plannen en de uitvoering ervan. Het is, met andere woorden, de meest krachtige en meest essentiële van alle krachten in ons leven, en toch praten we voortdurend over hoe we conflicten kunnen oplossen.
Enkelvoudige conflicten kunnen inderdaad een oplossing vinden en rust kan voor een korte tijd erna een welgekomen verlichting zijn. Maar dit leidt al snel tot het verleggen van onze aandacht naar een ander aspect van het leven, ervoor zorgend dat die rust nooit een totale beleving kan zijn. Alhoewel we blijkbaar allemaal streven naar die rust zijn we het meest efficiënt en het meest productief wanneer we voortgestuwd worden door een diepgeworteld meningsverschil, een fundamenteel verschil in visie. Elke autoriteit weet dat de gemakkelijkste manier om de leden van een gemeenschap te verenigen is hen een gemeenschappelijke vijand te bezorgen. Dan stroomt de energie het meest krachtig, is het engagement onvoorwaardelijk, is de inspanning bovenmenselijk. Waarom zou men dan de motor van ons leven willen stil leggen? Waarom zouden we dan niet op zoek gaan naar conflicten in plaats van ze te willen oplossen?
Het is inderdaad zo dat het conflicten zijn die onze wereld laten draaien. Niet religie. Niet geld. Niet liefde. Maar de conflicten die deze zaken veroorzaken, de discussies, de onenigheden, dat is waar de wereld op draait. Conflicten zijn de motor van de wereld waarin we leven. Dat lijkt zeker het geval te zijn voor de maatschappij waarin we leven, maar dat is ook waar voor de evolutie zelf. Het zijn voornamelijk de tegengestelde krachten, meestal benoemd als yin en yang, die beweging creëren en het is beweging dat de evolutie voort stuwt. Deze krachten en hun oorlogsachtige interacties vechten het uit tussen licht en duister, tussen expansie en krimping, tussen vluchtig en eeuwigdurend. Het is omdat je nu eens in die richting en dan weer in de andere geduwd wordt dat resulteert in het feit dat niets hetzelfde blijft en evolutie plaatsvindt. Conflict creëert beweging en beweging is evolutie. Wanneer alles in harmonie is, in evenwicht, dan is er helemaal geen beweging meer en ook geen evolutie. Onder die omstandigheden blijft alles voor altijd hetzelfde en verandert er niets meer.
We horen heel veel praten over harmonisch leven maar omdat er tegenstrijdige ideeën zijn over hoe we dat kunnen bereiken en wat dat dan moet inhouden blijft de strijd bestaan. Deze veldslagen, net zoals alle andere, worden geleverd in de heilige overtuiging dat men gelijk heeft en dat alle anderen per definitie ongelijk hebben, en het hoort zo dat men opkomt voor wat juist is en ten strijde trekt tegen de donkere krachten van het foute. Het pad om een harmonisch leven te bereiken leidt nu eenmaal van slagveld naar slagveld in een poging om macht te veroveren over anderen, om anderen hun dwaling te laten inzien. Als tijdelijke overwinnaar beschikken we over een wonderbaarlijke generositeit in het verstrekken van vergeving aan al die bekeerde afgedwaalde schapen die tot de kudde zijn teruggekeerd. Ongelukkig genoeg veranderen de machtsverhoudingen voortdurend en van zodra iemands macht begint af te nemen zijn er kapers op de kust. Nog meer veldslagen. Winnen of verliezen, aan het einde van de rit verliest men sowieso en dan wordt er door een nieuwe orde een nieuwe waarheid geïnstalleerd, worden er nieuwe wetten uitgevaardigd. Eens temeer harmonie, tenminste op dit moment. Steeds opnieuw van erg korte duur.
Dus eigenlijk betekent een harmonisch ecologisch systeem dat we aangekomen zijn in de Hemel, een plek van voortdurende vrede, een plek waar de omstandigheden nooit veranderen, een plek van eeuwigdurendheid. Maar tot die tijd zitten we vast aan conflicten, wetende dat het niet snel anders zal zijn. Ondanks deze wetenschap blijven we op zoek gaan naar dat ongrijpbare harmonische leven, zelfs als het maar één leven lang zou duren, mijn leven lang. Maar, me realiserende dat zoiets niet gaat gebeuren, hoe kan ik dan op een minder destructieve manier met conflicten omgaan?
Vooreerst is het belangrijk om je, in deze fase van de menselijke ontwikkeling, te realiseren dat er altijd conflicten zullen zijn en dat gegeven te accepteren. Eens je dit volledig omarmd hebt en begrepen hebt dat je wel altijd conflicten zal tegenkomen dan is je taak niet langer om de wereld en jezelf van alle conflicten te ontdoen. Je focus kan nu herlegd worden naar hoe je beter met deze situaties kan omgaan. Wat kan ik doen om de gevolgen van zulke situaties te minimaliseren?
Een conflict is de interactie tussen twee tegengestelde polen. Laten we even aannemen – en dit is zeker zo voor alle echte conflicten – dat de tegengestelde polen een wezenlijk deel uitmaken van het leven. Denk hier maar aan warme en koude lucht die samen komen om dezelfde ruimte in te nemen, of vuur en water die vechten voor dezelfde grond, of de nood om het nest uit te vliegen om je eigen leven uit te bouwen en de nood om voor een hulpbehoevende ouder te zorgen. Soms lijken deze ontmoetingen zachtjes uit te deinen en in een nieuw evenwicht over te gaan, maar op andere moment is het oorlog. Er volgt een explosie van energie, een tegen elkaar beuken van hoofden, een oorverdovend lawaai. Het doet pijn aan ogen, oren en het hart. Hersenen stellen alles in het werk om een uitweg te vinden, om de opponent te vernietigen, om te overleven. Een gevecht tot het bittere einde. Het zijn deze situaties die het meeste en de diepste schade veroorzaken. Ze laten een onbegrijpelijke verwoesting achter zich.
Bij het samenkomen van twee tegengestelde krachten zijn er maar twee mogelijke uitkomsten. Ofwel is één kracht duidelijk veel groter dan de andere ofwel zijn ze aan elkaar gewaagd. Wanneer één kracht duidelijk overheerst dan levert dat twee mogelijke scenario’s op. Ofwel heeft de zwakkere kracht dit snel door en onderwerpt die zich. Ga liggen, doe wat je opgedragen wordt. Ofwel heeft die het niet door, en dan zal de meest krachtige van de twee zijn spierballen tonen en de andere op de knieën dwingen, de onderwerping afdwingen of zelfs de andere kracht uitwissen als deze eraan vasthoudt om zich niet te onderwerpen en de sterkere ook als zijn meerdere te aanvaarden. In dit scenario van een ongelijke strijd is het aan de zwakkere om in te zien dat het zinloos is om een strijd verder te zetten die niet gewonnen kan worden en waarin de persoonlijke schade enkel maar gaat toenemen. Wie niet sterk is moet slim zijn. Je geeft je over in een strijd die je niet winnen kan en je wacht geduldig op het keren van het tij, op een andere mogelijkheid, een conflict van een andere aard of andere omstandigheden om de strijd opnieuw aan te gaan met mogelijks een ander resultaat. Wanneer echter zo’n situatie zich niet voordoet dan heb je tenminste een manier gevonden die je toelaat om te overleven, hetgeen de meest essentiële nood in het leven is. Alhoewel je leefomstandigheden misschien ver van ideaal zijn ben je wel in staat om in relatieve kalmte te leven in de wetenschap hoe het leven eruit ziet en heb je een haalbare manier gevonden om je aan te passen. Buitenstaanders beoordelen je leven dan misschien wel als minderwaardig of ze voelen medelijden voor je maar het was jouw keuze om het op deze manier te doen en voor zolang jij ervan overtuigd bent dat dit voor jou de beste manier is kan je vrede hebben met je keuze. Als je dan een conflict creëert over de keuze die je zelf gemaakt hebt ben je een oorlog met jezelf aan het opstarten, eentje die enkel zal leiden tot innerlijke vernieling, want dit conflict volgt dezelfde patronen en kent dezelfde eindresultaten. Ofwel zijn de twee krachten gelijkwaardig – en we zullen zo dadelijk zien waar dat heen leidt – of de ene kracht is veel groter dan de andere, en dan zou het natuurlijk slim zijn om zo snel mogelijk het conflict te beëindigen en je te voegen in het leven dat je gekozen hebt. Aangezien dit een intern conflict is, is het opwekken van een opstand die tot niets kan leiden geen slimme zet, zeker niet als dit allemaal intern gebeurt. Het vuurt een conflict aan dat geen kant uit kan en nooit kan leiden tot een compromis, waardoor je geen uitzicht hebt op een vredig bestaan, op een leven van aanvaarding. En het is allemaal je eigen fout omdat geen ander hierbij betrokken is. Je levert strijd met jezelf, met niemand anders.
Wat gebeurt er dan wanneer de krachten meer evenwaardig zijn? Je wint een veldslag en je verliest er eentje. Maar wie zal de oorlog winnen? Twee evenwaardige krachten in conflict betekent altijd een langdurige affaire omdat ze beide het gevoel hebben dat ze kunnen winnen en dus gaat geen van beide een bereidheid tonen om zich over te geven. De menselijke geschiedenis leert ons dat in een langdurige strijd er nooit echte winnaars zijn. Er mag er al één zijn die de oorlog gewonnen heeft maar de overwinnaar zal ook zo veel verloren hebben dat hij er erg verzwakt uitgekomen is en de dagen van zijn rijk zijn weldegelijk geteld. Prestige en eer zijn de sterkste drijfveren achter zulke oorlogen maar uiteindelijk blijft er weinig anders over dan verwoesting en is herstel naar een glorietijd onmogelijk geworden. De wonden zijn zo immens en zo diep dat de funderingen van het leven hierdoor serieus aangetast geraakt zijn waardoor het oude niet meer in ere hersteld kan worden. Wat kan je dan doen wanneer je in dit soort conflict verzeild bent geraakt en je voelt de grote kracht van de opponent, geen onoverkomelijke kracht maar wel eentje waar een heleboel gedrevenheid, vuur en vastberadenheid achter schuil gaat?
Het is slim om te evalueren hoeveel verlies jij lijdt in het nastreven van je doel, dan wel het verlies dat jij denkt dat je veroorzaakt hebt bij je opponent. De echte verliezen van je opponent zijn zeer moeilijk voor jou om in te schatten. Je mag ervan overtuigd zijn dat je grote schade hebt toegebracht aan een specifiek deel van het leven van die ander en dat daarom jouw overwinning juist om de hoek ligt maar dat kan een foute inschatting zijn als je opponent niet zo gehecht was aan dat deel als jij verondersteld had. Wat als hij er al rekening mee gehouden had dat hij dat deel zou gaan verliezen en het daarom ook gemakkelijk heeft opgegeven? Je hebt dan veel energie gestoken in het bestormen en veroveren van een verlaten burcht. Om dit te bereiken heb je misschien een deel van het leven wat zwak achtergelaten en ben je kwetsbaar voor een wel gerichte aanval. Het is op deze manier dat er grote verwoesting optreedt in beide levens omdat geen van beide wil buigen.
Het evalueren van de kostprijs voor je eigen leven is een goede manier om in te schatten of deze strijd je iets van meerwaarde gaat opleveren dan enkel het hijsen van je vlag over het territorium van de vijand. Heb je zelf nog wel een leven eens de oorlog voorbij is? Of zelfs nog meer relevant, zal je leven beter zijn na de oorlog dan ervoor? Wat heb je echt gewonnen nadat je zoveel offers gebracht hebt en je leven voor zo lang in het teken heeft gestaan van het gevecht?
Als je niet echt van het conflict scenario houdt dan zal je moeten zoeken naar een andere oplossing, in het licht van de wetenschap dat je in staat bent om een ingrijpend en veeleisend gebeuren te overleven. De basiskeuze die je hier moet maken is ofwel om je innerlijke kracht te engageren in een alles opslorpende strijd ofwel om je kracht te gebruiken voor iets anders. Het is een duidelijke keuze tussen je in te zetten voor destructie of voor constructie. Ofwel gebruik je al je energie om te vechten ofwel om te groeien. Dat is een mooie theorie maar wat doe ik dan met de uitdager in mijn leven, met de persoon die dreigt mijn leven te stelen en te vernietigen? Ik moet toch vechten voor wat rechtmatig van mij is!
Het is niet van “moeten”. Het is een keuze. Je bent vrij om te kiezen hoe je hierop reageert. En niet uit het oog verliezen dat we in dit scenario bewust zijn van hoe krachtig de opponent wel is. Dus houdt dat goed voor ogen in je argumentatie waarop je je keuze gaat baseren.
Niemand heeft het gemunt op jouw leven. Het enige dat die willen is een deel ervan, of ze willen dat een deel ervan ophoudt. Het gaat nooit om je volledige leven. Ze willen jou niet zijn. Ze willen enkel iets dat ze denken dat jij hebt of ze voelen zich bedreigd door bepaalde aspecten van jouw leven en ze willen dat dat ophoudt. Dus het eigenlijke conflict ontstaat omdat jij wilt vasthouden aan iets dat iemand anders van je wilt afpakken, of het hier nu gaat om je rijkdom, je maatschappelijke positie, je vrije stem, je talent, iets dat jij hebt en zij willen. Het helpt ook om je te realiseren dat mensen reageren op de buitenkant, op wat zij zien en merken, en niet op wat er diep verborgen ligt of wat er achter schuil gaat. Dus zijn ze jaloers op je fortuin maar onwetende over het talent dat dat fortuin vergaard heeft. Ze zijn dus bereid om te vechten voor je rijkdom, maar ze zullen nooit in staat zijn om je talent te stelen. Ze mogen proberen om je stem het zwijgen op te leggen zodat ze niet langer je woorden moeten aanhoren, maar ze kunnen jouw gedachten niet stil leggen. Ze kunnen je carrière vernietigen maar ze kunnen je kennis niet stelen.
Je hebt een keuze. Ofwel kan je vechten voor alles wat je in het leven bereikt hebt en om te behouden wat rechtmatig jou toebehoort ofwel kan je weigeren om in een oorlog zonder einde te stappen, een eeuwig uitdeinend conflict. Wanneer je beslist om niet in een oorlog te stappen die je niet snel kan beëindigen dan zal je de opponent tevreden moeten stellen. Je zal hem moeten geven wat hij verlangt, waar hij tot het bittere einde bereid is om voor te vechten, want anders zal hij niet opgeven. Je zal nederig moeten buigen en minnelijk moeten glimlachen. Je zal je moeten verontschuldigen bij hem en hem beloven je best te doen om dit niet opnieuw te laten gebeuren. Je geeft het gevecht op alvorens er veel schade veroorzaakt is en niemand nog verder kan. Nu is het wel duidelijk dat je opponent gewonnen heeft en zijn winst moet zeker jouw verlies betekenen. Echt waar? Wanneer een schilder een schilderij verkoopt verliest hij zijn creatie maar heeft hij daarom ook zijn talent en vaardigheid verloren? Je ruimt baan zodat je opponent kan nemen wat hij vindt dat hij nodig heeft en jij verrijkt jezelf met de opgedane kennis over wat voor die ander belangrijk is en hoe je kan voorkomen om in een gelijkaardige situatie opnieuw verzeild te raken. Je nodigt jezelf uit om op andere manieren om te gaan met je talenten en andere uitdrukkingen te vinden voor je eigen kracht. Je staat voor de meest waardevolle uitdaging om dingen anders aan te pakken in het leven. Jouw leerproces heeft zich zonet op een hoger niveau gehesen. Je hebt iets geleerd dat je op geen enkele ander manier had kunnen leren.
Door het observeren en analyseren van conflicten zijn we in staat om heel veel te leren over de omgeving waarin we leven. Hoe beter we de fijnere details en finesses begrijpen van zo’n omgeving hoe minder stress het bij ons veroorzaakt, hoe gewoner we dingen gaan vinden, en hoe minder angst het ons inboezemt. Door te leren waar de grote krachten zich bevinden in die omgeving en te leren hoe die werken kunnen we meer ontspannen blijven over wat we rondom ons zien gebeuren. We kunnen met grotere zekerheid voorspellen of een storm specifiek onze kant zal uitkomen of netjes voorbij zal schuiven. We kunnen met hoge accuraatheid inschatten welke schade de storm die bij ons voorbij trekt zal aanrichten. De toekomst kan ons niet meer met angst overladen. En kunnen leven zonder angst, in een aanhoudende vrede, omarmd door een innerlijke zekerheid, is het meest dierbare geschenk dat je jezelf kan aanbieden. Zo leef je dus in vrede. Het is geen harmonie tussen alle dingen, maar het is vrede hebben met alle conflicten die je in je leven tegenkomt.
Ga geen conflict uit de weg. Ben niet bang van een conflict.
Gebruik elk conflict om een diepere kennis te verwerven over het leven, over de wereld en over je eigen persoon.
Wees sterk wanneer dat nodig is. Wees wijs wanneer dat nodig is. Wees ervan bewust dat er een plaats en tijd is voor beide en dat een krachtsvertoning gebonden is aan een punt in de tijd en dat de uitstraling van wijsheid gebonden is aan eeuwig en altijd.
April 2020