De Rol van Autoriteit

Patrick Quanten

 

Is de wereld echt gek geworden? Is er geen boerenverstand meer overgebleven onder de mensen, leiders en volgelingen gelijk? Hoe is het toch zo ver kunnen komen?

Elke dag van ons leven worden er regels en wetten uitgevonden om, aan de ene kant, conflicten te vermijden en, aan de ander kant, de efficiëntie van ons leven te verhogen. De redenering achter deze objectieven ligt vast in het geloof dat de ene persoon juist is en de andere niet en in het geloof dat efficiëntie het allerhoogste goed is. Beide zijn veronderstellingen die nooit in vraag gesteld worden in een wereld die sneller loopt dan de beentjes, met name de gewone mens in z'n dagelijkse doen, het kunnen dragen. Er is geen tijd om even te stoppen en na te denken over het leven. We worden juist aangespoord om dit niet te doen. Elke autoriteit drukt ons voortdurend op het hart, "het is vijf voor twaalf", "de tijd dringt", "er is al zoveel onherroepelijke schade aangericht".

Laat ons toch maar even stoppen en onze aandacht richten op die twee geloofsovertuigingen waarrond onze levens geconstrueerd worden.

Het mens-zijn is divers en dat is het altijd al geweest. Dat gegeven heeft vele oorzaken maar we kunnen toch eenvoudig vaststellen dat mensen die in het hooggebergte leven een ander soort leven leiden dan deze bij de zee. Ze hebben andere noden. Ze komen andere uitdagingen tegen. Hetzelfde geldt voor mensen die in het verre noorden op deze planeet leven en deze die rond de evenaar leven. Elk gebied op de planeet vergt andere kennis en vaardigheden, andere gewoonten, andere regels. En toch proberen onze regeringen alle mensen van de wereld te verenigen door hen te dwingen om aan dezelfde regels te voldoen onder het motto "dit is goed voor je".

Diversiteit wordt aanzien als een bedreiging. Onwetendheid over de noden van anderen, over hun gewoonten en geloofsovertuigingen, doet angst oplaaien in de geesten en harten van de mensen. Het is nochtans interessant om waar te nemen dat wanneer maagdelijke vreemden mekaar op straat tegenkomen er geen enkel teken van angst te bespeuren valt. Ze ontmoeten elkaar met een open geest en een bereidheid om te helpen. Ze glimlachen en stellen zich naar elkaar toe open. Het is, en zo is het altijd geweest, een autoriteit die ons aangemoedigd heeft om van anderen bang te zijn, om de gevaren van het onbekende en het onbetrouwbare te vrezen.

Autoriteiten verdelen mensen in groepen die ze onder controle houden en dan leveren ze enorme inspanningen om zoveel mogelijk mensen te verenigen. Tegenstrijdig? Neen, niet echt.Ze willen enkel mensen verenigen op hun voorwaarden, onder hun controle, en om controle te hebben moet je mensen verdelen. Ze willen niet dat mensen elkaar tolereren. Ze willen dat mensen in angst leven en anderen niet zien als hun gelijken. Mensen zijn niet evenwaardig en men vertelt hen dat ze zelf beter zijn, meer mens zijn, vrij zijn, terwijl anderen die voorrechten niet hebben.

Autoriteiten kiezen hun vrienden en vijanden terwijl het individu dat juist niet wordt toegelaten. Mensen worden door hun eigen autoriteiten gestraft omdat ze niet tolerant zijn voor anderen, inclusief voor diegenen die hen kwaad hebben aangedaan. Mensen die in een vrij land leven mogen hun eigen vrienden en vijanden niet kiezen op straffe van met de vinger nagewezen te worden. Autoriteiten geven voorrechten aan hun vrienden en implementeren sancties tegen hun vijanden, terwijl hun eigen mensen iedereen gelijke kansen moeten geven.

De reden hiervoor, zo vertelt men mij, is dat autoriteiten mij beschermen tegen mensen en regimes die me kwaad willen doen. Dit veronderstelt dat wij op de een of andere manier "beter" zijn, minder kwaadaardig, dan anderen en dat onze ideeën beter zijn, meer menselijk, dan die van anderen. Deze boodschap van mijn autoriteit scheidt mij van andere mensen omdat ik vanaf nu heel alert ga zijn, op de loer ga liggen naar andere mensen toe om bewijsmateriaal te verzamelen om aan te tonen hoe slecht ze wel zijn. Autoriteiten definiëren gemeen op een manier die hun eigen acties als goed en de acties van de anderen als slecht afschildert. Alle autoriteiten doen dit. Laat er vooral geen twijfel over bestaan wie eerlijk is!

Dit idee van eerlijkheid en rechtvaardigheid is fundamenteel aan een maatschappij. Elke menselijke maatschappij zoals we die gekend hebben tot op heden is gebaseerd op de overtuiging dat we gelijk hebben en de anderen ongelijk. En ongelijk moet bestreden worden en uitgeroeid. Menselijke maatschappij gaat over het vergaren van genoeg krachten om het waargenomen onrecht en de kwaadaardigheid te vernietigen zodat de overwinnaar kan regeren. Vrede wordt gebracht door oorlog te voeren. Tolerantie wordt verkregen door scheiding in te voeren. Vrijheid wordt verkregen door strenge regels in te voeren. Eens je de bovenhand hebt en aan jouw macht wordt niet meer getwijfeld dan heb je alle oppositie klein gekregen en dan is er nu gelijkheid, rust en eenheid. Je bent erin geslaagd om alle diversiteit samen te brengen in eenzelvigheid. Op dit punt aangekomen gebruik je het bereikte resultaat als bewijs voor de theorie dat zij fout waren en een bedreiging vormden voor de mensheid. De ene heeft gelijk en de andere niet.

Diversiteit is een bedreiging voor de autoriteit omdat het onmogelijk is om alles te geven aan elk individu wat die nodig heeft vanwege het feit dat al die noden voor ieder anders zijn. Maar de vraag duikt op waarom een autoriteit de taak op zich zou moeten nemen om al die individuele noden in te vullen. Wel, als je de steun en medewerking van de mensen wilt dan is het noodzakelijk dat je hen van jou, de autoriteit, afhankelijk maakt. Waarom zou een individu ook maar iets doen voor een autoriteit tenzij dat individu zelf iets belangrijks ontvangt? Het is van essentieel belang voor de autoriteit dat de onderdanen afhankelijk van de macht en invloed van de autoriteit zijn. Vandaar dat de autoriteit zichzelf oplegt om de mensen iets essentieels aan te bieden. Maar wat kan dat zijn? Alles wat de mens nodig heeft om te overleven heeft hij zelf al. Wat kan men hem, die alles heeft, nog aanbieden? Ik weet het: bescherming. Bescherming? Tegen wat?

Wanneer de autoriteit de mensen vertelt dat het onbekende dat zich ver voorbij hun gebied uitstrekt een serieuze bedreiging vormt voor hun bestaan dan neem ik wel aan dat de mensen bang gaan worden. Ze weten niet waar ze bang voor zijn omdat ze nog geen kennis gemaakt hebben met wat zich ver voorbij hun gebied bevindt maar als de autoriteit hen komt waarschuwen dan zullen zij het zeker beter weten dan de mens die daar leeft. De mens bedankt de autoriteit voor hun vriendelijkheid en hun bezorgdheid en wanneer de autoriteit op het punt staat om weg te gaan draait die zich nog even om en zegt, "Voor ik het vergeet, je moet me helpen om je veiligheid hier te garanderen".

Tot op heden herbeleven we dit verhaal keer op keer. Autoriteiten nemen maatregelen om de bevolking veilig te houden, of het nu gaat over verkeersveilige maatregelen, of grensbeveiligingsmaatregelen, of handelsvrijheid maatregelen, of ecologische beschermingsmaatregelen. Al deze maatregelen zijn gericht tegen de ondeugende mensen die ons leven bedreigen door anders te zijn. Autoriteit is een macht die scheidt en verdeelt. Het verenigt mensen in gelijkaardige angsten.

Onze maatschappijen, van het ochtendgloren van de beschaving tot vandaag, zijn allen gebaseerd op de angst voor diversiteit en de veronderstelde nood aan bescherming tegen datgene dat anders is. Aan de grondslag hiervan ligt de overtuiging dat dingen die anders zijn niet samen kunnen gaan.

De natuur daarentegen geeft aan dat diversiteit juist leidt tot evenwicht. Elk ecosysteem is gebaseerd op de integratie van diversiteit. Als verschillen echt levens uit elkaar drijven dan zouden mannen en vrouwen nooit bij elkaar zijn!

Het tweede geloof waarop de noodzaak van een autoriteit gebouwd is is het idee dat efficiëntie het hoogste goed is. Er is dan een nood aan een autoriteit om te bepalen wat het meest efficiënt in het leven is. Dit veronderstelt dat minder efficiënt zijn gewoon dom en achterlijk is. Wat is de definitie van efficiëntie?

Efficiëntie is de (meestal meetbare) vaardigheid om zoveel mogelijk afval, energie, inspanning, geld en tijd te vermijden om iets gedaan te krijgen of om een gewenst resultaat te bereiken. Meer algemeen is het de vaardigheid om dingen goed klaar te krijgen, succesvol af te werken, met zo weinig mogelijk afval. Efficiëntie wordt vaak verward met doeltreffendheid. Efficiëntie is een meetbaar concept dat kwantitatief bepaald wordt door de verhouding tussen het nuttige bereikte en de totale input. Doeltreffendheid is het simpele concept om een gewenst resultaat te bekomen. Een gemakkelijke manier om het onderscheid te maken tussen deze twee is het gezegde "Efficiëntie is de dingen juist doen terwijl doeltreffendheid is de juiste dingen doen". Dit gezegde geeft op een indirecte manier aan dat de keuze van de te bereiken objectieven in het proces even belangrijk zijn dan de kwaliteit van dat proces zelf.

Breng dit allemaal terug naar autoriteiten en hun raison d'ëtre. Autoriteiten - en er zijn autoriteiten in alle aspecten van ons leven - geven de mensen aan om zo efficiënt mogelijk in het leven te staan. Ze geven voordelen om mensen aan te moedigen om hun leven te veranderen om tegemoet te komen aan deze efficiëntiestandaard. Wanneer een autoriteit ervan overtuigd geraakt dat zonnepanelen een meer efficiënte manier is om je huis te verwarmen dan een houtkachel dan stuurt het deze boodschap de wereld in samen met aanlokkende voorstellen om de mensen "meer efficiënt" te maken. Daar houdt het echter niet op, want als snel wordt de boodschap kracht bijgezet met bestraffingen voor al diegenen die de autoriteit niet volgen. Efficiëntie wordt verkozen boven doeltreffendheid en we moeten allemaal mee doen.

Doelgerichtheid kan niet gemeten worden. Wanneer de taak goed volbracht is, en jij er blij mee bent, dan is de zaak afgehandeld. Er is geen reden waarom je er iets zou aan veranderen. Wanneer je buurman dezelfde taak anders uitvoert en hij is er ook blij mee dan is er ook geen reden voor hem om er iets aan te veranderen. Verscheidenheid is troef, niet autoriteit. Om de vrede tussen deze twee buren te verstoren verheffen we efficiëntie boven doelgerichtheid. Hoe je dit klaar krijgt en het geaccepteerd krijgt door een gemeenschap is door een autoriteit in het leven te roepen, een groep van specialisten, die de meest efficiënte manier zullen onderzoeken en er een verdict over laten vallen. Ze zullen voor ons allen kiezen tussen juist en fout. De regering houdt zich dan schuil achter dit rapport van de specialisten en voert de efficiëntie in als de algemene regel waar iedereen zich aan moet houden, voor het goed van de gemeenschap.

Doelgerichtheid kan niet gemanipuleerd worden, efficiëntie wel. Een ander belangrijk aspect van efficiëntie is dat je het kan veranderen na verloop van tijd. Je kan je advies voortdurend omturnen en eisen dat de populatie mee van richting verandert. Iemand die het er niet mee eens is of tegenpruttelt wordt onteerd en met smaad overladen om van de oude stempel te zijn en de evolutie en vooruitgang van de gehele bevolking te willen tegen houden. Je stuurt ons terug naar de Middeleeuwen, is een vaak gehoorde commentaar om de kudde in het harnas te jagen tegen iets of iemand die de autoriteit in vraag stelt.

In onze maatschappij zijn er vele autoriteiten om ervoor te zorgen dat efficiëntie vereerd wordt als zijnde het hoogste goed. We hebben een medische autoriteit, een consumenten autoriteit, een natuurgebied autoriteit, een visserij autoriteit, een bosgebied autoriteit, een aarde-opwarmingsautoriteit, een verkeersautoriteit, een meteorologische autoriteit, een economische autoriteit, een internationaal handelsautoriteit, een gerechtelijke autoriteit, een religieuze autoriteit, een belastingsautoriteit, en ga zo maar door. Wat belangrijk is om voor ogen te houden is dat het de taak van elke autoriteit is om efficiëntie te implementeren. Het kan berekend worden en heeft daarom een intrinsieke waarde. Mensen kunnen, voor hun eigen goed, gedwongen worden om in te stemmen met het advies van de autoriteit, aangezien het de meest efficiënte manier is om dingen te doen. Aangezien ook al deze autoriteiten hun macht ontvangen hebben van een andere autoriteit moeten ze daar dan ook verantwoording afleggen, niet aan de mensen, niet aan doeltreffendheid, maar aan hun autoriteit. Boven de hoofden van de mensen is er een piramide van machtsautoriteiten waarvan de top van de piramide in de wolken verdwijnt, onttrokken aan het zicht van jan en alleman.

Omdat elke autoriteit zijn macht en aanzien te danken heeft aan een andere autoriteit mag het ons niet verbazen dat wat in het ene land of de ene cultuur als efficiënt aanzien wordt dit zeker niet het geval hoeft te zijn in een ander gebied. Weeral komt diversiteit in beeld. Efficiëntie kan namelijk op veel verschillende manieren berekend worden, afhankelijk van wat in de berekeningen opgenomen wordt en hoe het berekend wordt. Hoe dit ook gebeurt de autoriteit bepaalt altijd wat het meest efficiënt is. Doeltreffendheid wordt altijd bepaald door het individu. In het eerste geval beslist iemand of iets voor jou; in het laatste geval beslis je zelf.

Waarom staan we er dan zo op te springen om onze macht uit handen te geven? Vanwege angst. Autoriteiten behouden enkel en alleen hun macht door het inbrengen en onderhouden van de angst voor het onbekende. We voelen ons kwetsbaar, blijkbaar. Met gefronste wenkbrauwen wordt ernaar gekeken als we het zelf willen uitzoeken want we nemen blijkbaar onnodige risico's. In plaats daarvan konden we beschermd zijn. Natuurlijk betalen we een prijs voor zulke belangrijke bescherming. Dat kan je toch moeilijk onverantwoord vinden, of toch?

Uit angst geven we onze vrijheid op, onze soevereiniteit. Beetje bij beetje wordt ons volledige leven beheerst door overheden die door onze angsten aan de macht blijven.

Zijn we er klaar voor om "neen" te zeggen tegen alle externe autoriteiten en de locale controle over onze levens terug te vorderen? Elke groep kan dan voor zichzelf uitmaken wat het meest efficiënte is en wat voor hen juist, doeltreffend, is zonder bang te moeten zijn om anders te zijn dan de anderen.

Zijn we er klaar voor om niet langer in angst te leven dat we iets zullen missen of iets tekort zullen komen?

Zijn we er klaar voor om als een bewust deel van een locaal ecosysteem te leven, in complete harmonie met onze onmiddellijke omgeving, vrij van alle andere belemmeringen en bemoeienissen?

Zijn we klaar om onze eigen autoriteit te zijn?